Minggu, 24 Juli 2016

PISOLO DAN PEMBAYUN / ADAT PERKAWINAN SASAK



BEWACAN

Bewacan adalah bentuk kegiatan yang dilakukan oleh pembayun dalam suatu perkawinan ketika berlangsung adat sorong serah. adat Sasak. Bewacan biasa terjadi apabila kedua belah pihak antara keluarga mempelai laki dengan mempelai wanita sudah ada perjanjian untuk bewacan. Jadi dari pihak laki menyiapkan pembayun dan demikian pula dari pihak perempuan harus menyiapkan pembayun.

Pada acara bewacan ada beberapa hal yang harus diketahui oleh setiap orang Sasak yakni sebagai berikut.

PISOLO :

Pisolo adalah utusan Pembayun Penyorong ( dari pihak mempelai laki ) yang ditugaskan untuk menanyakan kesiapan olem-oleman, pesila’an, yang empunya gawe ( pihak mempelai perempuan ), apakah sudah siap untuk menerima kedatangsan Pembayun Penyorong memasuki lace-lace adat untuk menyerahkan Aji Krame Suci Lambang Adat . PISOLO hendaknya berpakaian adat rapi dan harus menguasai bahasa yang dipergunakan dalam menyolo.

Banyak PISOLO disesuaikan dengan aji karma adat yang akan diserahkan, yakni :

a. Ajikrama 33 : penyolonya 2 orang, maksimal 3 orang
b. Ajikrama 66 : penyolonya 3 orang maksimal 5 orang
c. Ajikrama 100 : penyolonya 5 0rang maksimal tidak terbatas.

PENGURANG, adalah utusan Pembayun Penampi ( pihak perempuan ) yang ditugaskan untuk mempersilakan Pembayun Penyorong dan pengiringnya ( penyorong ) untuk masuk ke lace-lace adat. ( Istilah Pengurang ini dipakai khusus di wilayah Pujut ). Pengurang setelah mempersilahkan Pembayun Penyorong, harus bersama-sama memasuki lace-lace adat dengan pembayun penyorong.


Aksame ( ucap-ucapan ) PISOLO :

Assalamu’alaikum Warahmatullahi Wabarakatuh.

Singgih sewauh dewek titiang puniki hangangsawung salam seugami sne wawuh tinujon ring wong Muslimin lan wong Muslimat. Sane malingih, malungguh ring penantaran jembar puniki . Purun malih dewek titiang puniki hangangsung salam panembrame ring sanehan datu, raden, menak, buling, perwangse, triwangse- wangsa same pare kiyaim lebe, penghulu pendite, hatib, bilal, merebot same. Dane haji pare haji, pare santri, santri kabeh, permance-mance negare, malinggih malungguh, ring penayuhan agung puniki. Sawireh onteng pribadi titiang puniki, jage need nurgehe make miwah kang nyaranging titiang puniki ring kiwe, ring tengen, muah ring untat titiang puniki, senamian jage titiang puniki ngelungsur penurgahe, moga mogi ketampi mekadi atur dewek titiang puniki sane wauh -------------------------------------------------daweg---------------------------------------------------



Dijawab oleh Pembayun Penampi sebagai berikut :
Singihdan seterusnya-

AKSAME 1


PEMBAYUNAN PENYORONG

Petama-tama ngelungsur

Assalamu Alaikum Warohmatullohi wa Barokatuh

Singgih jero pengarse’ng wecane minangke kebaos pembayun penampi,tur malih ye’n menawi wenten kepale dese memangke kebaos sesepuh Adat.Pare pengelingsir-pengelingsir dise,datu,raden,me’nak baling.perwangse,triwangse,wangse-wangse same’,kiyai lebe’,penghulu pandite,khatib bilal merbot same’,dane’ haji para haji,para santri-santri kabe’h,permance-mance Negara,malinggih-mlungguh hanaring penayuban Agung puniki,sewauh ketampi pengangsung salam seagame kang tinujon ring wong muslimin,wong muslimat sane’magenah ring penegarayan puniki,purun malih onteng dewek titiang puniki hangangsung salam penembrame sedulur mekadi adat sasak kang utame,sewire’h de’we’k titiang puniki jage’ nedenurgehe,make miwah kang nyarengin de’we’k titiang puniki,ring kiwo,ring tengen, make ring untat de’we’k titiang puniki,senami’an jage’ titiang puniki ngelungsur penurgahe, moga magi ketampi mekadi atur de’we’k titiang puniki sanek wauh.
-------------------------------------------------d a w e g--------------------------------------------

\Kemudian dijawab pembayun penampi sbb:

Siggih jero pembayun -pengandike-pengandike regehingandike sane’ wauh kodal ,kalintang mabecik,kalintang mabagus patut kaliwating patut,pantes kaliwating pantes,sedidih tenane engge’ne sisip,sekecap tanane engge’ne siwah.

Kaping utame:salam seagame sampun kesauran paksi.-kaping kalih salam panembrame utawi salam adat sedulur mekadi adat istiadat sasak kang pinunju.sampun keluargehe utawi sampun titiang tampi.semalih huge kang hangiring nyarengin ragehingandike sampun ketampi tuting ring kiwe,ring tangen,make miwah ring pungkur ragehingandike.Hanging mangkin minangke dados penuwun de’we’k titiang puniki ring regehinangandike,moga-mogi regehingandike swe’ca/kaide’n kodaling pengartike, minangke penge’garing serire sanehan olem-oleman,pesila’an,make miwah undangan same’,turmalih sake’hingkang hanenonton ring upecare adat sasak kang utame puniki.
---------------------------------------------d a w e g---------------------------------------------

Kemudian dijawab oleh PEMBAYUN PENYORONG sbb:

Allhamdulillah wasyukurillah-ye’n sampun ketanpi salam panembrame utawi salam adat sedulur mekadi adapt sasak kang utame puniki.semalih ye’n keido’n utawi swe’ce ragehingandike hamirenge atur titiang puniki . minangka tembang penge’garing sarire,salam mukadimah ring upacare adapt puniki.Hanging sedurung titiang puniki ngaturang penge’ garing serire puniki ,nuhun agung-agung pengampure ye’n wenten atur titiang kirang sebade ring kahayun ragehingandike same’.
----------------------------nede agung singampure----------------------------



TEMBANG DANG-DANG GENDIS

SALAM SEMBAH LIWAT TEMBANG DANG-DANG GENDIS-PEMULUNE’ SALAM MUKA DIMAH SANG UPECARE ADAT RUKE-SORONG SERAH AJI KRAME LUHUR-LABANGIPUN ADAT SASAK SEJATI-TE’TE’ SANE’-PEMBAN SEKAWAN -RATU BAYAN SELAPARANG PEJANGGIK PUJUT-MILANE’ ADAT SENUNGGAL-KANG KEPENCAR-DADOS GALUH HEKELING TANG BESE LOMBOK PUNIKE.

Alan-alan -Agung-agung sinampure ring sanehan datu,raden,me’nak buling,perwangse,triwangse,wangse-wangse same’ ,ye’n menawi wanten kiyai lebe’,penghulu,pendite, khatib bilal,merbot same’,dane’ haji para haji ,para santrie-santrie kabe’h,permance-mance negare ,melinggih-melungguh hanaring penayubang Agung puniki.kiwe kaleganing tengen ,ayun tumeke’ng pungkur,istri kakung lanang wadon ,hulanjar ,lan perawan.sane’h onang kahatur de’we’k titiang punik.Hanging aksame titiang punuki kalintang nambet antuk jugul muden titiang,during -titiang tatas ring base saji sedase ,sewiji de’we’k titiang puniki durung mauruh adat dise-sedise ,dasan muah pedasanan .

Singgih -ye’n menawi wenten iwang lempir anering titiang puniki ,titi tindak tanduk pakering titiang puniki nede agung-agung sinampure sepisan jangkeping seketi,mangdene’ titiang puniki tan kewecane nure mauruh tertib tapsile. Hulayat lan jatmike,gumerojok tan peradaban,nyurak gade tanpe kare, ngadu pake ngangge’ sewenang-wenang bade’ hupedek ring arse ragehingandike same’_ _singgig_ _wantah sampun niki atur titiang puniki,,minang ke salam mukadimah kaping utame ring upacare adat puniki,moga-mogi ragehingandike swe’ce hanimbal atur titiang sane’ wauh.d a w ---------------------------------------------------daweg----------------------------------------------



AKSAME 2

PEMBAYUN PENAMPI

TEMBANG S I N O M

PUJI SYUKUR ALLHAMDULILLAH -WIKE’H TITIANG HANEMUJI NUWUN MARING ALLAH KUASE TAN LIAN KANG PINUJI -TAN LIAN DADOS SESAMBELIN IA MOGA-MOGI BAMANGGIH RAHAYU-TAN KENE’NG DIA NENG-TULAK-KADOHAN DINING BILAHI-MANGGIH SELAMET RING DUNIE TEKE’NG AKHERAt

Sewauh-hangrungu pengartikene’tetamie agung sane’ wauh rauh ,tuhu mabecik ,tuhu mabagus ,sedidih nurene sisip,sekecap nurene siwah,manis luir pendah kadi gule darwe.yan karungu saking kadohan luir pendah kadi sundari ketiup pawane.tatas ring sake’hing bahase.tuhu haggawe adat,trasne hangemban karye agung,patut dadi rerantuman wong sanegare .Tije...tije sulak saweneruhing rupe tan weruhing kekasih,dowe’he’ titiang candet penugrahe ragehingandike melebe’ng hanaring penantaran puniki.hanging mare tembe’ mangkin titiang kalawan ragehingandike kecatre’ng tingal,nembung rerasan hanaring penegarayan puniki.

Hiku -mangdane’ titiang puniki, saking awit matur agung –agung pengampure ring ragehingandike ,make miwah kang nyarangiring kiwe ,ring tengen ,ring pungkur regehingendike.ye’n menawi wenten sisip lempir titi tindak tanduktur malih atur titiang lumiring ragehingandike nembung rerasan ,sepisan malih nede agung sinampure sepisan jangkeping seketi,mangdene’ tan kewecane nure mauruh tertib tapsile, adapt-istiadat,hulayat lan jatmike, nganggom polah sewenang-wenang bade’ hanampi karauhan ragehingandike same’.
Singgih-wantah sampun niki atur de’we’k titiang puniki minangke dados penambung wecane regehingandike kaping utame ,dawek sepisan malih regehingandike medaling pengartike

5 komentar:

  1. Maaf tiang jak beketuan mik. Maksud ne pembayun napi mik? Tiang masih kurang paham. Terima kasih

    BalasHapus
  2. Mik tiang jk meleng te arti ang bahasa jiwi niki

    BalasHapus
  3. Nunasan napi makne ”dumeteng ” ?

    BalasHapus
  4. Tg tunas buku aslin arak niki

    BalasHapus